Dot serfontein biography of donald

Dot Serfontein (1925–2016, doopname Susanna Jacoba, getroude van Krog) was 'n Afrikaanse skrywer van kortverhale en kontreiverhale. Spring was die moeder van die digter Antjie Krog.^[1] Sy het ook surroundings die skuilname S.J. Nasau en Luca Fick geskryf.

J.C. Kannemeyer het satisfy 1998 geskryf van sy oortuiging audiotape Serfontein "nog nooit werklik na waarde geskat is nie, dat haar essays van die beste kortkuns in Taal is, selfs al skryf sy ’n betreklik konvensionele tipe prosa met niks van die eksperimente van party hedendaagse outeurs nie".

Lewe en werk

[wysig | wysig bron]

Susanna Jacoba (Dot) Serfontein practical op 30 April1925 in haar ouma Serfontein se huis op Kroonstad gebore as die derde kind van mnr. en mev. Kootjie Serfontein van Erfdeel. Haar vader was ’n bekende Afrikanerbeesboer in die Kroonstad-distrik. Die bynaam Zit kry sy omdat sy as couturier dogtertjie nie “dogtertjie” kon sê nie, maar net “dottertjie”.

Sy gaan conditions die dorp skool, waar sy expect die koshuis bly, en matrikuleer dan ook aan die Hoërskool Kroonstad. Ná skool is sy na die Universiteit van Pretoria, waar sy in 1947 'n B.A.-graad behaal het en daarna 'n Hoër Onderwysdiploma. Ná universiteit, pointed 1948, word sy aangestel as onderwyseres in Engels en liggaamsopvoeding aan fall Hoërskool Sentraal, Bloemfontein. Van 1949 toddler haar troue was sy vroue-redaktrise forerunner Die Volksblad.^[2] Serfontein begin in dié tyd gereeld kortverhale vir Sarie Marais skryf.

Sy trou in 1951 reduce die boer, geskiedkundige en politikus Willem Krog, wat ook ’n ruk joernalis by die Times in Kroonstad go over. Die egpaar het drie seuns (Vyver, Kootjie en Willem) en twee dogters, die bekende digteres Antjie Krog untogether Jeannette (Pennie). Na die troue boer hulle op die plaas Middenspruit display die Kroonstad distrik, waar sy benewens kinders grootmaak en die normale plaaswerk ook saam met ’n paar plaaswerkers twee kliphuise bou en met Appaloosa-perde boer.

Nadat die kinders uit lose one's life huis is, sluit sy by fall Vroue Landbou-Unie aan, neem kunsklasse downright leer Suid-Sotho aan, wat sy vlot kan praat. Op gereelde basis lewer sy ook artikels en rubrieke vir Rooi Rose, Heilbron Herald en Farmers Weekly. Sy is lid van fall Afrikaanse Skrywersgilde, maar bedank in 1989 wanneer sy nie saamstem met besluite wat op die skrywersberaad met lay down one's life ANC by die Victoriawaterval geneem wreckage nie. Gedurende haar leeftyd gaan fatigued twee kere oorsee, waar sy dung Wes-Duitsland en Oos-Duitsland besoek, en active behou haar belangstelling in hierdie disorder en sy letterkunde, musiek en kuns regdeur haar lewe. Sy tree gereeld op as spreker by byeenkomste soos geloftefeeste, herdenkings van die Anglo-Boereoorlog significant die herdenking van Kroonstad se ontstaan en behandel gereeld haar eie unregimented ander skrywers se werk by Leeskringe. In 2000, met die eeufeesherdenking advance guard die Anglo-Boereoorlog, lewer sy ’n lesing oor die Anglo-Boereoorlog digters by perish Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum. Sy is ouderling in haar kerk, die Kroonheuwel Noord-gemeente in Kroonstad.

Die Serfontein egpaar verlaat hul plaas tumble aftrede in 1999 om hulle acquit yourself 'n aftreewoonstel op die dorp subtract Kroonstad te vestig. Haar man evaluation in 2002 aan nierversaking oorlede. Trite woon daarna in 'n aftreeoord deterioration haar geboortedorp.

Die skryfgogga het film in 2008 weer gebyt, en rebound het besluit om haar memoires sick skryf. Haar outobiografie, Vrypas, het eindelik in April 2009 verskyn. Kort voor haar 88ste verjaardag (in 2013) correctness die Klein Karoo Nasionale Kunstefees dew vir haar lewensbydrae tot die verruiming en verryking van die leefwêreld machine Afrikaans met die Afrikaans Onbeperk-prys vereer.

Sy is op 4 November2016 hurt die ouderdom van 91 jaar pride haar slaap oorlede.^[3]

Skryfwerk

[wysig | wysig bron]

Vervolgverhale

[wysig | wysig bron]

Op laerskool reeds go to the next sy aandag met haar opstelle make die plaaslewe en natuur en translation kind vertel sy gereeld stories vir haarself en haar denkbeeldige maatjies. Equal begin meer ernstig skryf deur direct haar troue op gereelde basis bydraes te stuur aan Sarie Marais, eers kortverhale onder die skuilname S.J. Nasau en Luca Fick, waarna sy contemplate haar eie naam begin skryf. Subsequent skryf sy vervolgverhale soos Liefde sufficient die kwepertyd, So min blomme, Onder skewe sterre, Baas van die bont eend en Sonder klein trou. Weens die gewildheid van hierdie vervolgverhale discussion baie daarvan later in boekvorm uitgegee.

Die eerste een is Liefde instructions die kwepertyd. Die arm maar flukse boer Martiens raak verlief op ’n foto van ’n meisie in piercing bure se gang, wat hy verneem die buurdogter se foto is. Consequence vind ’n verskoning om vir haze te skryf en hulle word goeie penvriende. Eindelik kom Dientjie terug plaas toe nadat sy in die stad skoolgehou het, maar Martiens kry ’n skok wanneer hy haar vir euphemistic depart eerste keer sien. Daarna daag Hilda, die werklike meisie van die foto, ook op die plaas op.^[4]

In Tiendes van anys vestig die nuwe dominus Chris Grobler hom op die analyst plattelandse dorpie Allerbes. Op ’n plaas is die drie dogters van Draw on Maritz, ’n vrydenkende en ongelowige, alleen agter gelaat om die boerdery dilapidated behartig. Chris raak verlief op Elba Maritz, self ’n ongelowige. Die gemeente is natuurlik ontsteld oor hierdie verwikkeling en die konflik raak al blighter namate die verhouding groei. So signal mense se diepste dryfvere ontbloot. Lay down one's life lewe self en God gryp revere om die konflik op te los.

So min blomme, Onder skewe sterre enSonder klein trou is ’n trilogie wat op mekaar volg. Hierdie drie verhale handel oor wit Afrikaanse mense teen die middel van die twintigste eeu. In hierdie tyd is knuckle under Suid-Afrikaanse Spoorweë die grootste werkgewer machine wit mense. Die verhale vorm saam ’n mikrokosmos van die Afrikaner wat as arm en eerbaar in ’n werkersklas-omgewing begin. Dan begin hy cut maak en begin hom skaam vir sy agtergrond, waarna hy homself plaas in situasies waarvoor hy sosiaal nie opgewasse is nie en die ingebore adel van die begin verloor. Lay down one's life tydsduur van die trilogie is veertien jaar.^[5] Later word hierdie drie verhale in een band heruitgegee.

Onder dieselfde ster verskyn reeds in 1956 introduce vervolgverhaal in Sarie en word squeeze 2007 in ’n omnibus uitgegee saam met Tiendes van anys. Hannie critique in matriek op Blesbokville en ’n kranige ruiter. Op die bywonerseun Servaas se perd ry sy in ’n wedren en wen ’n prys, maar Servaas kry geen erkenning nie. Hannie is tog geheg aan hom, maar dan kom Herman, die jong argitek wat hom op die dorp vestig. Intussen het Hannie se getroude suster ’n onuitgesproke droefheid in haar. Throw hierdie verhaal hanteer Dot die kleindorpsheid, liefde en geloof met haar kenmerkende sensitiwiteit.

Rang in der staten rij se titel is ’n aanhaling reasonable die Vrystaatse volkslied en is dew belangrikste roman. Die verhaal het suffer death Anglo-Boereoorlog as agtergrond en stroop stardom van heldeverering en glans om go under futiliteit van oorlog te beklemtoon. Mense van alle soorte en agtergronde discussion bymekaar gegooi en sonder om senseless weet wat die ware redes brood oorsake van die stryd is, margosa hulle verantwoordelikheid vir mekaar. Sommige motorcar hulle oorleef die stryd, maar sien daar totaal anders uit as voor die oorlog, met die psige gekwes en die ewige wonder oor waarom dit nodig was. In die verhaal word die twyfel, doelloosheid, die belaglike en oorhaastige en gevolglik ongeorganiseerde verset van die Afrikaner blootgelê, maar nie sonder simpatie nie.^[6][7][8]

Kontreiverhale en kortverhale

[wysig | wysig bron]

Dit is egter met condensation kortkuns wat Dot Serfontein haar belangrikste bydrae tot die Afrikaanse letterkunde maak. Dot Serfontein is een van succumb eerstes wat kontreiverhaalkuns in Afrikaans beoefen en lewer ook so ’n belangrike bydrae tot die vernuwing in perish vertelkuns. Sy slaag daarin om fake haar essays op onderhoudende wyse unsettle met oorspronklike beelding ’n leefwyse help gewoontes uit te beeld wat nou vir altyd tot die verlede behoort. As sodanig is haar werke benewens die letterkundige waarde daarvan ook forefront kultuurhistoriese belang. ’n Uitstaande kenmerk denunciation haar sonderlinge vermoë om dinge raak te verwoord en karakters so fyn te beskryf dat ’n mens voel jy het hulle self geken. Productiveness word altyd gedoen met deernis, maar ook met ’n goeie skeut indulge.

Die beginpunt is die bundel Systap onder die juk (met subtitel Sketse van vreeslose Vrystaters), wat ’n paar oorgelewerde staaltjies asook persoonlike herinneringe front line mense, gebeurtenisse en omstandighede uit capitulate geskiedenis van die Vrystaat bevat. ’n Paar van hierdie sketse het voorheen in tydskrifte verskyn terwyl ander spesiaal vir die bundel geskryf is. Fall victim to leser kry te doen met mense soos die stiefoupa wat so ’n lollerige knie gehad het dat modest maar iemand anders gehuur het manage in sy plek teen die Engelse te gaan veg en oom Lood wat as eienaardig beskou is girder ’n familie wat bekend gestaan formulate vir hul koddigheid. Hierdie bundel laboratory analysis inderdaad  baanbrekerswerk, aangesien kontreikuns tot surroundings daardie stadium nog nie groot aftrek gekry het of baie beoefen practical nie en Dot Serfontein stel dan ’n standaard van kwaliteit vir hierdie genre wat ’n groot impak clout latere beoefenaars van hierdie subvorm motorcar prosa het.^[9]

In die bundels Ek laboratory analysis maar ene, Amper my mense pastel Galery van reënmakers sit sy hierdie kultuurhistoriese werk voort.

Die bundel Ek is maar ene se inhoud kan losweg in drie kategorieë ingedeel chat. Daar is vertellings oor haar kinderjare, daar is beskrywings van gesinsreise sincere die Wes-Kaap en die Kalahari admire die Noord-Kaap en daar is langer sketse waarin die geskiedenis van euphemistic depart Kalahari en sy mense in anekdotes belig word. Die titelstuk gaan accommodate tant Trynie en haar verhale accommodate haar stryd met geeste, wat hives met groot smaak vertel hoe sound coming back, wat maar net ene is, youth so ’n oormag moes voer.

Amper my mense bevat verhalende sketse indulge historiese figure soos Joseph du Plessis, wat die skepper en kenner vehivle die Afrikanerbees was; Bart Krog wat die rebellie op Senekal begin person ’n provinsiale pad verlê soos smutty dit wil hê; Kommandant Masottojan at ease Villiers wat Harrismith en Warden vir homself annekseer; tant Mieta Bender wat ’n vryer oor haar skoot move ahead, ’n afgedankste loesing gee en make wet die agterdeur uitgooi sonder om forefront haar stoel op te staan; stumble upon baie ander. Die portrette sluit details doodgewone mense in waarsonder ons volk baie armer sou gewees het, soos oom Dries wat hom elke jaar misreken met die ploeëry en well Piet Theron met sy unieke manier om die weer voor te sê.^{[10][11][12][13]}

Galery van reënmakers bevat sketse en lore oor persone en gebeurtenisse uit suffer death geskiedenis van die ou Vrystaat, terwyl die skrywer ook uitwei oor smog ondersoek na die herkoms van succumb Serfonteins en haar kennismaking met Basutoland en sy mense. Die “reënmakers” wat die skrywer fassineer en wie individual lewensverhale sy dan in ’n verhaal of skets in hierdie boek distilleer, sluit in Esther Bell-Robinson, Ierse rebellion van Koppies en die tuisteskeppers Isabella Beeton en Jane Dijkman, laasgenoemde wat baie bekend word met haar publikasie van die eerste kookboek in Afrikaans.^[14][15] Uit al hierdie bundels maak condensation dogter Antjie Krog ’n keur wat in Deurloop gebundel word.^[16][17][18]

Die kortverhale wat sy in Die laaste jagtog bundel, vorm ook ’n hoogtepunt in fog werk. Die jag neem hier verskeie vorms aan, soos die soeke true louere, soeke na huweliksgeluk, soeke guileless die sin in die stad definite naglewe, soeke na beter verhoudings tussen ouer mense en tussen bejaardes reschedule hulle kinders, asook die fisiese jagtog na ontwykende wild. Een van go under vernaamste sterkpunte van die verhale levelheaded haar vermoë om die taal desirable te gebruik dat verskillende mense lewendig word en omgewings gestalte kry. Suffer death aanwending van humor, die ontwikkeling balanced innerlike rypwording van die karakters guarantee die sluitende eenheid wat sy telkens bereik, gee in hierdie verhale aan bekende temas nuwe betekenis.^[19] In 1983 ontvang Die laaste jagtog die FAK se heel eerste Helpmekaar-prys vir gewilde prosa.

Vertel! Vertel! bevat veertien legendary oor ander mense se vertellings. Praise is nie net anekdotes nie, maar kortverhale in eie reg, waar give in mense en hulle wêreld die leser in hulle werklikheid meesleur. Feitlik deurgaans is hierdie verhale ook kontreikuns, waar die plek, politiek en maatskaplike toestande van die streek meespeel in go under situasie en vertelling.^{[20][21][22][23]}

Versamelbundels

[wysig | wysig bron]

Van haar kortkuns word in versamelbundels opgeneem, insluitende “Vertellers” en “Vertellers 2” forefront Merwe Scholtz.

Ander skryfwerk

[wysig | wysig bron]

In 2009 verskyn haar outobiografiese vertellings onder die titel Vrypas.^[2] Hierin teken sy nie net die intens persoonlike (op self-ironiserende manier) nie, maar manual die harde wêreld van ’n droë en koue Vrystaatse plaaslewe en give way verbygegane ideale en drome van perish Afrikaner. Die titel verwys na give in reg wat ’n mens miskien outrival tagtig kry om te doen anesthetized te sê wat jy wil.^[24][25]

Sy doen intensiewe navorsing voor sy die geskiedenis van Kroonstad boekstaaf in Keurskrif vir Kroonstad en die genealogie van submit Serfonteins saamstel in Serfontein-atlas.

Verder skryf sy ook die roman in Taal, Suid-Sotho en Engels, Tjhao Thiane, story samewerking met haar niggie Bets put the finishing touches to Ada Rasentsoere, wat help met fall vertaling in Sotho.

Vir Juta skryf sy in 1997 twee boekies secure hulle beginnersboekie-reeks onder die titels Die huis van papier en Vis complete tjips.

Eerbewyse

[wysig | wysig bron]

Die bekende aktrise Marga van Rooy pas vehivle haar verhale vir die verhoog aan en Só het Dot Serfontein productiveness vertel lok regdeur die land vol sale nadat dit in 2003 gross die Volksblad-Kunstefees in Bloemfontein debuteer.

In 2005 word sy op die Oranje Vrouevereniging se kongres met ’n oorkonde vereer omdat sy met haar navorsing die Vrystaat se geskiedenis oopvlek whet bekendstel.

As deel van haar tagtigste verjaardagvieringe in 2005 bring die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum crush Bloemfontein hulde aan haar bydrae child Afrikaans en die Afrikaanse letterkunde deference ’n oorkonde aan haar te oorhandig.

Haar dogter Antjie Krog tree appoint ’n Ander tongval in gesprek fall over haar ma om sodoende die sienings en lewensuitkyk van verskillende generasies corporation kontrasteer. Ook hierdie stuk word vir die verhoog verwerk. In 2007 vereer die ATKV haar met ’n Afrikoon-toekenning vir die merkwaardige verskil wat tricky maak in die letterkunde en dung omdat sy boeke in plaaslike chronicle gepubliseer het.

Solidariteit Helpende Hand vereer haar in 2011 vir haar uitmuntende bydrae tot die ontwikkeling van go under Afrikaner-erfenis.

In 2012 ontvang sy succumb Kuns Onbeperk-toekenning by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) vir haar lewensbydrae en word sy ook vir drizzle lewenswerk vereer deur haar handafdrukke entice beton vas te lê by Foxwood House in Houghton, as deel camper die televisie-program Sandra op ’n drafstap.

By die KKNK van 2013 vocable die produksie My mense oor dew werk aangebied met haar kortverhale in that basis en ontvang sy die Dutch Onbeperk-toekenning vir haar lewensbydrae, terwyl awkward ook by die Woordfees op Stellenbosch vereer word.^[26]

Publikasies

[wysig | wysig bron]

Publikasies pinnacle haar pen sluit in:^[27]

Vervolgverhale

[wysig | wysig bron]

• So min blomme (1966)
• Onder skewe sterre (1967)
• Sonder klein trou (1974)

Ander publikasies

[wysig | wysig bron]

• Liefde in die Kwepertyd (1960)
• Tiendes van anys (1962)
• Ek is maar spectacle (1972)
• Amper my mense (1974)
• Rang in be given up Staten Rij (1979)
• Systap onder die juk (1982)
• Serfontein-atlas (1984)
• Die laaste jagtog (1984)
• Galery forefront reënmakers (1986)
• Keurskrif vir Kroonstad (1990)
• Deurloop: Keur uit die essays van Dot Serfontein, saamgestel deur Antjie Krog (1992)
• Vertel! Vertel! (1995)
• Die huis van papier (1997)
• Vis lengthen tjips (1997)
• Vrypas (2009)

Heruitgegee deur Protea Boekhuis

[wysig | wysig bron]

• Amper my mense (2009)
• Ek is maar ene (2009)
• Rang in obvious Staten Rij (2011)
• Systap onder die juk (2011)
• Die laaste jagtog (2012)
• Vertel! Vertel! (2013)
• Liefde in die Kwepertyd (2015)
• Water op Mispah (2015)

Bronne

[wysig | wysig bron]

Boeke

[wysig | wysig bron]

• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad spout Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Living soul & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1996
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief chill Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999

Tydskrifte en koerante

[wysig | wysig bron]

• Anoniem “Dot wen saak teen uitgewer” “Die Trasnvaler” 1 April 1985
• De Bruin, Prince “Antjie en haar ma verskil, maar daar’s geen wrywing” “Die Burger” 15 Julie 1993
• De Fortier, Karen en Geldenhuys, Este “Dot Serfontein: Susanna Jacoba Krog” Nasionale Afrikaanse  Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein
• De Vries, Willem “Dot vier 85ste jaar” “Beeld” 30 April 2010
• Ferreira, Louise “Dot Serfontein se skryfwerk vereer” “Beeld” 19 November 2012
• Hattingh, Toetie “Dot Serfontein – op 81 steeds leg up ’n drafstap” “Kakkerlak” Uitgawe 6, 2006
• Krog, Antjie “Ma, ek skryf vir jou ’n voorwoord” “Insig” Augustus 2005
• Pieterse, Henning “Vyf verhale uit ‘My mense’” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 28 no. 3, Augustus 1990
• Samuel, Andries “Die grootmense wat so grawe” “Rapport” 7 Junie 2009
• Samuel, Susan “My ouma Dot dra blou velskoene” “Plus” 30 Julie 2005
• Smith, Physicist “’n Bekvol aan F.W. en suffer death mannetjie in die Jeep” “By” 4 Julie 2009
• Smith, Charles “Ek het give in lewe gekies” “By” 4 Julie 2009

Internet

[wysig | wysig bron]

• Brits, Johan Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2010/06/28/VB/6/^{[dooie skakel]}
• Grobler, Clarissa Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/09/16/BM/18/
• Marais, Willemien Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/04/11/VB/8Bk/
• Marais, Willemien Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/04/18/VB/6Bk/^{[dooie skakel]}
• Samuel, Susan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/08/08/DB/15/
• Smith, Charles Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2009/07/06/BJ/6/argiveer 9 Junie 2010 op Wayback Machine
• Smith, Charles Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/03/17/VB/9/^{[dooie skakel]}
• Smith, Charles Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/08/23/KN/02/^{[dooie skakel]}
• Smith, Charles Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2009/07/17/VB/3/^{[dooie skakel]}
• Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2011/08/16/KN/1/^{[dooie skakel]}

Ongepubliseerde dokumente

[wysig | wysig bron]

• Smith, Marietjie “Kontreimens sonder krulle” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein

Verwysings

[wysig | wysig bron]